Thuế quan đối ứng của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã làm rung chuyển trật tự thương mại toàn cầu đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, làm dấy lên nỗi lo về suy thoái, khiến cổ phiếu trên toàn thế giới giảm mạnh.
S&P 500 đã mất gần 6 nghìn tỷ USD giá trị kể từ khi nhà lãnh đạo Hoa Kỳ công bố mức thuế quan một tuần trước, mức giảm sâu nhất trong 4 ngày kể từ những năm 1950.
Một đợt bán tháo trên khắp các thị trường châu Á tiếp tục diễn ra trong ngày 9-4 sau một thời gian ngắn tạm dừng, chỉ số Nikkei của Nhật Bản giảm hơn 3% và đồng won của Hàn Quốc trượt xuống mức thấp nhất trong hơn 16 năm.
Theo Tổng thống Donald Trump, thuế quan là phản ứng đối với các rào cản áp dụng với hàng hóa của Hoa Kỳ và cần thiết để khắc phục tình trạng mất cân bằng thương mại. Ông cáo buộc các quốc gia như Nhật Bản phá giá tiền tệ để đạt được lợi thế thương mại, điều mà Tokyo phủ nhận. Ông cũng đã đưa ra những tín hiệu trái chiều, một mặt mô tả thuế quan là “lâu dài” nhưng cũng cho thấy, đây là công cụ gây sức ép buộc phải đàm phán.
“Chúng ta có rất nhiều quốc gia muốn đạt được thỏa thuận”, Tổng thống Donald Trump phát biểu tại một sự kiện ở Nhà Trắng vào chiều 8-4.
Gói thuế quan bao gồm mức thuế cơ bản 10% đối với hàng hóa từ tất cả các quốc gia và “thuế quan qua lại” nhắm vào các nền kinh tế được cho là có “rào cản thương mại cao” đối với hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ, trong đó có những đồng minh của Washington như Liên minh châu Âu (EU) với mức đánh thuế 20%. Một số quốc gia Trung Đông, bao gồm Syria, Iraq và Jordan phải đối mặt với mức thuế tới 41%, 39% và 20%.
Với quyết định áp thuế lên tới 104% đối với hàng hóa Trung Quốc, Tổng thống Donald Trump đã gần như tăng gấp đôi thuế đối với hàng nhập khẩu của nền kinh tế số 2 thế giới, vốn đã được ấn định ở mức 54% vào tuần trước. Quyết định này là phản ứng cứng rắn của Washington nhằm đáp trả các mức thuế trả đũa mà Bắc Kinh công bố vào tuần trước.
Trong khi đó Trung Quốc tuyên bố có kế hoạch tiếp tục tăng thuế đối với hàng hóa của Hoa Kỳ. Chiều 9-4, Tân Hoa xã đưa tin, Ủy ban Thuế quan thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc thông báo sẽ nâng mức thuế bổ sung áp dụng với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ lên 84%, bắt đầu từ 12h01 trưa 10-4. Mức thuế mới là sự điều chỉnh tăng từ mức hiện tại 34%, và sẽ áp dụng trên toàn bộ các mặt hàng có xuất xứ từ Hoa Kỳ.
Động thái thuế quan này được dự đoán không chỉ làm xấu đi triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu mà còn khiến tăng trưởng kinh tế Hoa Kỳ giảm 1% đến 2%, trong khi lạm phát sẽ tăng cao hơn. Điều này được coi là tình trạng đình lạm đối với nền kinh tế xứ Cờ hoa.
Các nhà kinh tế cảnh báo người tiêu dùng Hoa Kỳ sẽ phải đối mặt với giá cả hàng hóa tăng đáng kể, từ giày thể thao đến rượu vang, do hậu quả của chiến tranh thương mại. Gần 3/4 số người dự đoán giá cả các mặt hàng hằng ngày sẽ tăng trong 6 tháng tới, theo kết quả thăm dò mới nhất của Reuters/Ipsos.
Thuế quan đối với hàng hóa từ phần còn lại của thế giới sẽ làm giảm tăng trưởng xuất khẩu và sẽ là cú sốc tăng trưởng tiêu cực, trong đó châu Á và châu Âu bị ảnh hưởng nhiều nhất do quy mô của mức thuế suất được đề xuất.
Tổng Thư ký Trung tâm Nghiên cứu Chính trị Al-Farabi tại Ai Cập Mokhtar Ghobashy nhận định: Tổng thống Donald Trump đã “thả một quả bom kinh tế vào hệ thống thương mại toàn cầu” và hậu quả sẽ được cảm nhận trên toàn thế giới. Rất có thể Hoa Kỳ sẽ là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Hoa Kỳ đã bắt đầu một cuộc chiến tranh thương mại “với niềm tin rằng cuối cùng nó sẽ phục vụ lợi ích của mình”, nhưng động thái này chỉ làm căng thẳng mối quan hệ với nhiều quốc gia.
Khi một quốc gia sử dụng thuế quan như vũ khí thương mại thì khả năng đối tác đáp trả là gần như chắc chắn. Và khi các quốc gia liên tục áp dụng thuế quan để đáp trả lẫn nhau, nền kinh tế thế giới rơi vào vòng xoáy trả đũa không hồi kết. Đây chính là nguyên nhân thổi bùng lên nỗi lo về một cuộc chiến tranh thương mại diện rộng, điều mà lịch sử đã từng chứng kiến vào những năm 1930 và hệ quả là cuộc Đại suy thoái kéo dài gần một thập kỷ.